Wystawa „ASP WAW’44” – Studenci i wykładowcy ASP w Powstaniu Warszawskim

Tworzenie wystawy poświęconej studentom, studentkom i wykładowcom biorącym udział w Powstaniu Warszawskim było odsłanianiem warstw pamięci. Odkrywane mikroświaty zaskakiwały bogactwem wątków. Nie można było ich w żaden sposób porównać, bo na losy i działania każdego z twórców traumatyczne doświadczenia wojny i powstania wpłynęły inaczej.
Dotykając ich życia w postaci dokumentów, fotografii i prac plastycznych, łatwo wyczuć głębokie pęknięcie oddzielające materiały z okresu studiów i beztroskich plenerów od opisów działań bojowych jednostek, w których znaleźli się podczas powstania, a także ich późniejszej twórczości. Czas ekstremalnych przeżyć, wobec których stawali obnażeni jako ludzie, ale także jako artyści, zmuszał ich do zupełnego przedefiniowania twórczych działań. Nie tylko w rzeczywistości wojennej, lecz także powojennej, która była kolejnym wyzwaniem. Dla tych, którzy przeżyli, Powstanie Warszawskie stało się nie tylko motywem, z którego bezpośrednio lub pośrednio czerpali w swojej twórczości. Stworzyło też nowe spektrum ich artystycznej wrażliwości. Dla wielu stało się stygmatem, gdy w latach powojennych musieli ukrywać swoją przeszłość, wykreślić podziemną walkę ze swoich życiorysów. Dopiero czas przywrócił należne im pamięć i chwałę.
Można było jedynie przez wybór postaci prezentowanych na wystawie pokazać różnorodność działań artystów w tym przełomowym dla historii miasta momencie. Bohaterowie tej wystawy nie tylko walczyli z bronią w ręku, lecz także utrwalali walkę na kliszach fotograficznych, ratowali zabytki, tworzyli propagandowe prace plastyczne, pracowali na różnych szczeblach podziemnych struktur.
Każda z prezentowanych postaci jest opowieścią – niezwykłą, barwną jak zdjęcia zniszczonej Starówki autorstwa Ewy Faryaszewskiej. To jedyne zachowane kolorowe kadry z Powstania Warszawskiego. Film o poległej młodej artystce jest już na ukończeniu. Losy innych, np. Wincentego Gawrona, to również niemal gotowy materiał na filmową produkcję.
Powstańcy artyści pozostali z nami w zabytkach, które ratowali, pozostawionych świadectwach swoich przeżyć, monumentach, budowlach i dziełach powstających w czasie odbudowy. Walcząc, ginąc, podnosząc Warszawę z ruin i tworząc w okresie powojennym, wrośli w tkankę miasta, ciągle żywą i zmieniającą się materię, na zawsze pozostając jej częścią. Pozostali, nie odeszli. Nadal są tu obecni.
Kuratorka: Katarzyna Błesznowska-Korniłowicz

Współpraca: zespół Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie – Tomasz Weresa i Mateusz Senczyno
Patronat: Komitet Społeczny ,,Dumni z Powstańców’” ds. obchodów 80. rocznicy Powstania Warszawskiego @BohaterON
Projekt: OKIOKI Studio
Materiałów do wystawy użyczyli:
Muzeum Powstania Warszawskiego
Muzeum Warszawy
Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków
Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau
Muzeum Miasta Gdyni
Maciej Potrawiak
Rodzina Jana Chrzana